KardinallerLordu

Destê xebiti li ser zikê têre. -Çalisan el tok karnin üstündedir.

Kürtçe Atasözleri ve Türkçe Anlamları...

Serê sibehê ji xêra êvarêçêtire. - Sabahin kavgasi aksamin hayrindan iyidir.

Kanya ku tu avê jê vexwi kevra navêjyê. - Su içtigin kaynaga tas atma Keçkê bêbav çiyayê bêav. - Babasiz kiz susuz dag gibidir.

Nabêjin kê kir; dibêjin kê got. - Kim yapti demezler kim söyledi derler.

Sêr Sêre; çi jine çi mêre. - Aslan aslandir; ha disidir ha erkek.

Tu cehnemê nebini buhust bi te xwes nabe. - Cehennemi görmezsen cennet sana tatli olmaz.

Tirsa gur ji baranê heba wê ji xwere kulavek çêkra. - Kurdun yagmurdan korkusu olsaydi kendine bir aba yapardi.

Xwedê ji yekire xera bike diranê wi di pelûlê de disikê. - Allah birisinin isini bozarsa disi sütlaçta kirilir.

Zikê zaroka tijeye lê zimanê wan nagere. - Çocuklarin karinlari söz doludur ama dilleri dönmez.

Taji bi zorê nare nêçirê. - Tazi zorla ava gitmez.

Teyrê ku gost dixwun nikilxwarin. - Et yiyen kartallar egri gagali olur.

Destê xebiti li ser zikê têre. -Çalisan el tok karnin üstündedir.

Feqir çûn xwe daliqinin ditin ku dewlemend li ba dibin. - Fakir kendini asmaya gitti, zenginlerin ipte sallandiklarini gördü.

Hevalê bêje "heval heval" mede dû. - "Arkadas arkadas" diyen arkadasin ardindan gitme.

Erd birinc be, av rûn be, ku xwedi tunebe zû xelas dibe. - Yer pirinç olsa, su da yag, sahibi yoksa tez biter. Agır berda kayê xwe da ber bayê. - Samanı ateşe verdi, kendisi kenara çekildi Agır xweşe lêari jê çêdıbe. - Ateş iyi de külü olmasa. Aqlê sıvık barê gırane. - Hafif akıl ağır yüktür. Aşê dêhna bı xwe dıgere. - Delinin değirmeni kendi kendine çalışır. Av bı bêjingê nayê cıvandın. - Elekle su toplanmaz. Ava de seri; çı buhustek çı çar tıli. - Başı aşan su; ha bir karış olmuş, ha dört parmak. Ba jı tehtê çı dıbe? - Yel kayadan ne *********ürür. Ban qul be bınban şıle. - Dam delikse damdibi ıslaktır. Baran dısekıne ga bı cıl dıke. - Yağmur durunca öküze çul örtüyor. Behr bı devê kûçka heram nabe. - Deniz itin ağzıyla haram olmaz. Bela tên serê mêra. - Bela yiğidin başına gelir. Bext nadım bı text. - Bahtı tahta değişmem. Bı desta berda bı lınga bıdû gerya. - Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü. Bı dınyê bışêwır bı aqlê xwe bık. - Dünyaya danış, aklına göre yap. Bıla avıs be kengi dızê bıla bızê. - Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun. Bıla cwangê rokê bım, ne çêleka sed roji bım. - Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım. Bıla dılê mı bı dıl be bıla tûrê kırasê mû lı mı be. - Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun. Bıla hespê çê be bıla bê nal be. - İyi at olsun da varsın nalı olmasın. Bıla rû bêşe zık ne êşe. - Yüz acısın, karın ağrımasın. Bırindar bı bırina xwe zane. - Yaralı yarasını bilir. Bı xweziya dest nagihê baqê keziya. - Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.

Carna mırov jı yarê diya xwere dıbê yabo. - Gün olur insan anasının dostuna baba der.

Çavê derigırtiya lı ê derivekıryaye. - Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır. Çêlikê mara bê jahr nabın. - Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz. Çıra jı korare def jı kerare bêfêdeye. - Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur. Çû dermanê mizê gû lê esıri. - Sidik ilacına gitti kabız oldu.

Dara xweziya şin nabe. - Keşkenin ağacı yeşermez. Darê jı bıni nebır. - Ağacı kökünden kesme. Deryê xerata bı bena gırêdayiye. - Marangozun kapısı iple bağlıdır. Deryê xwe bıgır ciranê xwe sız dernex. - Kapını kapa, komşunu hırsız çıkarma. Destê xebıti lı ser zıkê têre. - Çalışan el tok karnın üstündedir. Destkê bıvır ne jı darê be dar nakeve. - Baltanın sapı ağaçtan olmazsa ağaç devrilmez. Dev dıxwe rû fedi dıke. - Ağız yer yüz utanır. Dêhn ne dêhnın; ê jı wan bawer dıkın dêhnın. - Deliler deli değil onlara inananlar delidir. Dê û dotê şerkırın, bêaqıla bawer kırın. - Ana kız kavga ettiler, akılsızlar inandı. Dıbêjın tu lı rê qede û bele lı rê. - Derler ki sen yola çıkınca kaza bela birlikte yola çıkar. Dıkana Bekıro; du qalıb sabûn û çar torbe xwê. - Bekir'in dükkanı; iki kalıp sabun, dört torba tuz. Dılê şıvên bıxwaze kare jı nêri şir derxe. - Çobanın gönlü isterse tekeden süt çıkarır. Dılê tırsonek sênga gewr nabine. - Korkak yürekli ak göğsü göremez. Dınya guleke, bêhn bıke û bıde hevalê xwe. - Dünya bir güldür, kokla ve arkadaşına ver. Dınya lı dınyê; çavê gur lı mihê. - Dünya durdukça kurdun gözü koyundadır. Dit ezım nedit dızım. - Gördüyse benim, görmediyse hırsızım. Dûjmınê te gêrıkek be ji disa hesabê xwe bıke. - Düşmanın bir karınca bile olsa önlemini al. Dûr bi nure. - Uzak ışıklıdır.

Eger xêr bê welatekiwê bıgıhije hemı cihê welât. - Eğer bir ülkeye iyilik gelirse ülkenin her yerine ulaşır. Erd bırınc be, av rûn be, ku xwedi tunebe zû xelas dıbe. - Yer pirinç olsa, su da yağ, sahibi yoksa tez biter. Eyarê bênamûsa fırehe. - Namussuzun postu geniştir. Ez çı dıbêjım bılûra mı çı dıbêje. - Ben ne diyorum kavalım ne çalıyor. Ez ezım tu tuye. - Ben benim sen sensin. Ez hêdi dımeşım bela dıghê mı, ez zû dımeşımez dıghêm bela. - Yavaş yürüyorum bela bana yetişiyor, hızlı yürüyorum ben belaya yetişiyorum.

Ê dızya hıngıv bıke wê mêş pêvedın. - Bal hırsızını arı sokar. Ê jınê berde lı paniyê nanêre. - Karıyı boşayan ardından bakmaz. Ê ne dı şerde be şêre. - Kavgada olmayan aslan kesilir. Ê rabe cihê wi, ê bımre jina wi dımine. - Kalkanın yeri, ölenin karısı kalır. Êş hat Şam'ê, ecelhati mırın. - Bulaşıcı hastalık Şam'dan geldi, eceli gelenler öldü.

Fala qereçiya lıhev derdıkeve. - Çingenenin falı birdir, atar tutturur. Feqir çûn xwe dalıqinın ditın ku dewlemend lı ba dıbın. - Fakir kendini asmaya gitti, zenginlerin ipte sallandıklarını gördü.

Galgala ket nav dev û dırana, wê bıgere lı bajar û şarıstana. - Ağız ve dişerin arasına düşen söz, kentleri memleketleri dolaşır. Giha dıbın kevırde namine. - Taşın altında ot kalmaz. Gotna rast bı mırov ne xweş tê. - Doğru söz insana hoş gelmez. Gul ew gul bû baran ji lê hat şıl bû. - Gül gül değildi, yağmur yağdı mahvoldu. Gur dikujin qijak dıxun. - Kurt öldürür karga yer.

Ha kevır lı cer ket ha cer lı kevır ket. - Ha taş testiye değmiş ha testi taşa. Hechecikê sılava lı hecêk. - Ey kırlangıç hacca selam söyle. Hemı çêlek tên dotın, hemi gotın nayên gotın. - Her inek sağılır, her söz söylenmez. Hem jı dêrê bû hem ji jı mızgeftê. - Hem kiliseden oldu hem de camiden. Hem serê xwe dışkine hem ji xercê xwe dıde. - Hem başını kırdırıyor, hem de vergisini ödüyor. Here mıletan, bıgre adetan. - Uluslara git, gelenekler öğren. Her giha lı ser koka xwe şin tê. - Her ot kendi kökü üzerinde yeşerir. Her kezizerek sımbêlsorek lı hımbere. - Her sarı örgülünün yanıbaşında bir kaytan bıyıklı vardır. Her tışt jı zıravi mırov jı stûri dıqete. - Her şey incelikten, insan kabalıktan kopar. Heta mı xwe naskır mal lı xwe xelas kır. - Kendimi tanıyıncaya kadar malımı bitirdim. Hevalê bêje "heval heval" mede dû. - "Arkadaş arkadaş" diyen arkadaşın ardından gitme. Heyfa cıwaniyê piri lı pêye. - Yazık gençliğe, yaşlılık ardından geliyor. Heywana tu bıgerini wê erzan bıbe. - Gezdirdiğin hayvan ucuz olur. Hın dıkın hın dıxwun. - Kimi yapar kimi yer. Hıngıvê debeye dı eyarê kâçıkdaye. - Süzme baldır ama it postu içindedir. Hûrık hûrık dagır tûrık. - Ufak ufak doldur dağarcığını.

Jı hırçkê du eyar dernayê. - Bir ayıdan iki post çıkmaz. Jın kelehe mêr gırtiye. - Kadın kaledir erkek tutsaktır. Jı pıra pır dıçe jı hındıka hındık. - Çoktan çok gider, azdan az. Jı rovi fenektır tune jı eyarê wi pırtır tune. - Tilkiden kurnaz yoktur, derisinden de çok yoktur. Jı xelkêre masigıro jı xwere kwêsigıro. - Elaleme balıkçı kendine kaplumbağacı.

Kanya ku tu avê jê vexwi kevra navêjyê. - Su içtiğin kaynağa taş atma. Karê ne jı mıre bayê wê dı ser mıre. - Benim olmayan işin yeli üzerimden geçsin. Keçkê bêbav çiyayê bêav. - Babasız kız susuz dağ gibidir. Keda helal dıbe mû naqete, keda haram bıbe weris ji dıqete. - Helal ekmek kıl olsa kopmaz, haram ekmek halat da olsa kopar. Kerê mıri jı gur natırse. - Ölmüş eşek kurttan korkmaz. Kes nakeve gora kesi. - Kimse kimsenin mezarına girmez. Ku kela şorbê çû buhayê heskê pere nake. - Çorba taşarsa kepçenin değeri para etmez. Kumê rasta tım qetyayiye. - Doğru kişinin külahı hep yırtıktır. Kurmê şiri heta piri. - Ana sütündeki kurt ölüme kadar. Ku te gırt bermede ku te berda bı dû nekeve. - Tuttunsa bırakma, bıraktınsa ardına düşme. Kûçık jı kê bıtırse bı wi ali dıreye. - Köpek korktuğu yana havlar.

Lê kaliyê lê koriyê; mırın çêtırejı feqiriyê. - Ah yaşlılık ah körlük; ölüm yoksulluktan iyidir. Lı bejnê neri bı zêra kırî, laçek rakır kertkê guri. - Boyuna posuna baktı altınla aldı, örtüsünü kaldırdı kel çıktı. Lı kerê mırî dıgere ku nala jêke. - Ölmüş eşek arıyor ki nalını kopara.

Mala me lı çoyê meye; çoyê me lı ser mılê meye. - Evimiz sopamızda, sopamız omzumuzun üstündedir. Malê axê dıçe canê xulêm dêşe. - Ağanın malı gider uşağın canı yanar. Malê çamêrki û xesiski wek hev dıre. - Cömerdin malıyla cimrinin malı aynı oranda harcanır. Mal lı ser malê nabe. - Ev üstünde ev olmaz. Mal mala teye lê bı alyê fıraxa nere. - Ev evindir ancak mutfak tarafına gitme. Meger lı newala nebin xeyala. - Vadilerde dolaşma, kabus görme. Mêja Kurmanca ne ibadete, adete. - Kürt'ün namazı ibadet değil adettir. Mêrê qels du cara şer dıxwaze. - Güçsüz adam iki kez kavga ister. Mırın mırıne xırexır çıye? - Ölüm ölümdür, hırıltı nedir? Mırişka bıgere wê lıngê wê bı zelq be. - Gezen tavuğun ayağında pislik olur. Mırov bı carkê qûnek nabe. - Bir seferle ibne olunmaz. Mırov xwe bı destê xwe ne xurine xura mırov naşkê. - İnsan kendini kendi eliyle kaşımazsa kaşıntısı geçmez.

Nabêjın kê kır; dıbêjın kê got. - Kim yaptı demezler kim söyledi derler. Nan û pivaz hebe nexweşi çavreşiye. - Ekmek ve soğan olursa hastalık çekememezliktir. Navê gur derketiye; rovi dınya xera kır. - Kurdun adı çıkmış; tilki dünyayı yıktı. Ne dujmınê xeraba bın; dujmınê xerabiyê bın. - Kötülerin düşmanı değil kötülüğün düşmanı olun. Ne fene, ev çı dar û bene? - Tuzak değilse, bu ne değnek ve iptir? Ne xwar ne da hevala, geni kır avêt newala. - Ne yedi ne arkadaşlara verdi, kokuttu vadilere attı. Nıvışta bê tışt, xwedyê xwe kuşt. - Ücretsiz muska sahibini öldürdü.

Pısik ne lı male mışk Evdırrehman'e. - Kedi evde olmayınca fare Abdurrahman kesilir. Pivaz, çı sor çı sıpi. - Soğan, ha kırmızı ha beyaz.

Qantır nazê xwê şin nayê. - Katır doğurmaz, tuz yeşermez. Qedrê gulê çı zane; kelbeş dıvê kerê reş. - Gülün değerini ne bilir; devedikeni ister kara eşek. Qûna wê qûna mırişkêye hêkê qaza dıke. - *********ü tavuk

• • • • • • • • • üdür kaz yumurtası yumurtluyor.

Reng rengın, sor bı dengın. - Renk renktir, kırmızı ünlüdür. Rûyê reş ne hewci teniyêye. - Kara yüze is gerekmez.

Serê du berana dı beroşkêde nakela. - İki koçun başı bir tencerede kaynamaz. Sê wêne dost hene: Nano, gano, cano. - Üç türlü dost vardır: yiyici, ırz düşmanı, candan dost. Sımbêl bı pısika ji heye. - Bıyık kedide de vardır.

Şahdê rovi terya wiye. - Tilkinin tanığı kuyruğudur. Şeb û şekır çûn Diyarbekır, şekır rûnişt deng nekır, şeb rabû pesnê xwe kır. - Şap ile şeker Diyarbakır'a gittiler, şeker sustu oturdu, şap kalktı kendini övdü. Şerê sıbehê jı xêra êvarê çêtıre. - Sabahın kavgası akşamın hayrından iyidir. Şeva reş keleha mêraye. - Kara gece yiğidin kalesidir. Şeytên gotiye "ê lı xwe bı heyıre ez dı winım." - Şeytan, "Şaşırıp kalanı edeyim." demiş. Şêr şêre; çı jine çı mêre. - Aslan aslandır; ha dişidir ha erkek. Şıkefta sed pez heryê wê sed û yek pez ji heryê. - Yüz koyunun sığdığı yere yüzbir koyun da sığar. Şûr kalanê xwe nabıre. - Kılıç kınını kesmez.

Ta bı ta dıbe rih. - Kıl be kıl sakal olur. Taji bı zorê nare nêçırê. - Tazı zorla ava gitmez. Teyrê ku goşt dıxwun nıkılxwarın. - Et yiyen kartallar eğri gagalı olur. Tımayi bırakuje. - Tamah kardeş öldürendir. Tırsa gur jı baranê heba wê jı xwere kulavek çêkra. - Kurdun yağmurdan korkusu olsaydı kendine bir aba yapardı. Tu bı hıriba tê lı nav keri ba. - Yapağılı olsaydın sürü arasında olurdun. Tu cehnemê nebini buhuşt bı te xweş nabe. - Cehennemi görmezsen cennet sana tatlı olmaz. Tu çı têxi kewarê wê ew bê xwarê. - Dolaba ne koyarsan onu alırsın.

War ew ware lê bıhar ne ew bıhare. - Yer aynı yer ama bahar aynı bahar değil. Wê ev hevira hin gelek avê hıline. - Bu hamur daha çok su kaldırır.

Xeber çekê jınêye. - Küfür kadının silahıdır. Xeta xwar jı gayê pire. - Eğri çizgi yaşlı öküzdendir. Xwedê jı yekire xera bıke dıranê wi dı pelûlê de dışkê. - Allah birisinin işini bozarsa dişi sütlaçta kırılır. Xwedyê xêra dıbe evdalê ber dêra. - İyilik sahibi kilisenin hizmetçisi olur. Xwestek û kodık bı şûnde? - Dilencilik ve utangaçlık olmaz. Xılt çıqas axê bıkole bı serê xwe dadıke. - Köstebek ne kadar toprağı kazarsa başına döker.

Ya nare aş ya ji dıre aşvan dıkuje. - Ya değirmene gitmiyor ya da gidip değirmenciyi öldürüyor. Yarê diya mı yek ba mınê bı dendıkê bıhiva bı xwedi bıkra. - Anamın dostu bir tane olsaydı onu bademiçiyle beslerdim. Yek ta nabe du ta tê ranabe. - Bir iplik olmuyor, iki iplik geçmiyor.

Zıkê zaroka tıjeye lê zımanê wan nagere. - Çocukların karınları söz doludur ama dilleri dönmez. Zımanê dırêj darkukê serê xwedyê xwe ye. - Uzun dil sahibinin başına ağaçkakandır. Zor gêzerê radıke. - Zor, havucu kökünden çıkarır.